آیا تا به حال شنیده اید که گاز رادون به عنوان یکی از عناصر موجود در هوایی که تنفس می کنیم، دومین عامل سرطان ریه بعد از استعمال دخانیات است؟ پس با ما در این مقاله همراه باشید.
رادون یک گاز رادیواکتیو در زنجیره عناصر طبیعی است که در نتیجه تجزیه طبیعی اورانیوم در سنگ‌ها و خاک، در هوا منتشر می‌شود. رادون در جدول تناوبی عناصر دارای عدد اتمی ۸۶ بوده و جزو دسته گازهای نجیب به شمار می آید. این گاز سنگین، بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌طعم است که از لایه های درونی زمین در هوا پخش می شود. محصولات ساختمانی که از خاک و سنگ های طبیعی ساخته می شوند همگی دارای درصدی از اورانیوم طبیعی هستند که در زنجیره واپاشی هر یک از ایزوتوپ های آن، رادیوایزوتوپی از گاز رادون مشاهده می شود. میزان غلظت گاز رادون در نواحی سربسته (به ویژه معادن) بیشتر از نواحی باز است چرا که فضاهای سربسته تهویه مناسبی وجود ندارد و این امر سبب افزایش میزان غلظت گاز رادون در این نواحی تا حدی خواهد بود که می تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد. بسته به ساختار زمین شناسی محیط، گاها این منابع رادیوایزوتوپ در آب های محیطی حل شده و پس از آن می توانند در هوا منتشر شوند. این رادیوایزوتوپ ها از طریق هوای تنفسی و آبی که نوشیده می شود، وارد بدن شده و منجر به آلودگی داخلی بدن به مواد پرتوزا می شود که مخاطرات قابل توجهی را به دنبال دارد.
رادون تقریباً در تمامی نقاط وجود دارد، اما غلظت آن در نواحی گوناگون متفاوت است. رادون از طریق شکاف دیوارها، سقف و یا ستون های ساختمان یا منابع آبی وارد ساختمان ها می شود. همه افراد، روزانه مقداری رادون (در سطح کم) را استنشاق می‌کنند و کسانی که در مواجهه با غلظت بالای این گاز هستند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه قرار دارند. در شرایطی که ساختمان بر روی خاک هایی با میزان غلظت بالای رادون بنا نهاده شود، آلوده ترین بخش ساختمان در هر شرایطی بخش های تحتانی آن به ویژه زیر زمین خانه است. لذا باید از طریق روش ها مناسب میزان غلظت گاز رادون در هوایی که تنفس می کنیم کاهش یابد.
طبق بیانیه سازمان بهداشت جهانی، گاز رادون بعد از استعمال دخانیات دومین عامل ایجاد سرطان ریه است. تجزیه گاز رادون و پراکندگی آن در فضا، منجر به چسبیدن به ذرات غبار داخل هوا می شود. این ذرات آلوده از طریق تنفس وارد بدن شده و به سلول های پوشاننده ریه آسیب می زنند. لذا مواجهه با گاز رادون به صورت مزمن سبب افزایش احتمال ابتلا به سرطان ریه می شود. کارکنان معادن جزو افرادی هستند که بیشترین میزان مواجهه را با گاز رادون دارند لذا به میزان بیشتری در معرض خطر هستند. رابطه بین گاز رادون و استعمال دخانیات و همچنین ارتباط واضح آهنا در ایجاد سرطان ریه به طور کامل مشخص نشده است اما قرار گرفتن افراد در معرض دود استعمال دخانیات و همچنین گاز رادون ریسک ابتلا به سرطان ریه به طور قابل ملاحظه ای افزایش می دهد.
گاز رادون گازی بی رنگ و بی بو است و انجام آزمایش تنها روش تشخیص میزان آلودگی گاز رادون می باشد. سطح گاز رادون داخل هر خانه بسته به شرایط ترکیب خاک زیر و اطراف منزل و شرایط تهویه منزل متفاوت است به طوری که تعیین غلظت گاز رادون یک منزل برای منزل دیگر قابل استناد نیست. عواملی نظیر میزان رطوبت، فشار هوا و سایر موارد، منجر به تغییر سطح رادون در ماه‌های مختلف یا حتی روزهای مختلف سال می شود. لذا لازم است ارزایابی های میزان آلودگی از طریق تست های بلند مدت و کوتاه مدت صورت گیرد تا داده های قابل استناد بدست آید.
در تست کوتاه‌مدت، سطح رادون را برای دوره زمانی مختلف معمولا بین یک هفته تا ۳ ماه مورد ارزیابی قرار می گیرد. برخی کیت های اندازه گیری می تواند تا ۹۰ رو یا حتی ۱ سال جهت ارزیابی مورد استفاده قرار بگیرند. با توجه به این امر که شرایط آب و هوایی و تغییرات فصلی می تواند بر این امر اثر بگذارد، لذا تست های بلند مدت از اعتبار بالاتری برخوردار است.
